علی البرزی
اشاره :
این روزها نظرات مختلف و متفاوتی درباره ترویج فرهنگ حجاب و عفاف درجامعه مطرح می‌شود و مهم‌ترین دیدگاه موجود هم حول محور چگونگی اجرای طرح‌های مرتبط با حجاب و عفاف درجامعه متمرکز شده است. تعدادی ازصاحب نظران وارد شدن نیروی انتظامی به این مقوله مهم و برخورد انتظامی و قضایی را قبول ندارند و با حضورنیروی انتظامی مخالف هستند، اما درمقابل این دیدگاه، تعداد دیگری از جامعه‌شناسان و اساتید دانشگاه و مراجع تقلید با توجه به فراگیر شدن بد حجابی درجامعه، استفاده از قوه زور و اجبار را درشرایط کنونی مؤثر می‌دانند.
اجرای فاز تازه ای از برخورد با بد حجابی و تشدید این برخورد ها توسط نیروی انتظامی هم نتواسته نظرمخالفان این طرح راجلب کند و این دسته از صاحب‌نظران همچنان نسبت به استفاده از ابزار زور و برخورد انتظامی انتقاد دارند! جالب اینجاست که دراین بین علیرضا افشار قائم مقام وزیر کشور در امورفرهنگی – اجتماعی همچنان به نظررئیس جمهور مبنی برکارهای فرهنگی تاکید دارد و اولویت را با برنامه های فرهنگی می داند.
افشار ازمسئولانی است که به طورمستیقم با ناهنجاری های اجتماعی و مسائل پیرامون آن ارتباط داشته و چه بسا ناگفته هایی هم از این موضوعات داشته باشد. برای شنیدن صحبت های قائم مقام وزیر کشور درامور فرهنگی – اجتماعی گفت وگویی با او در دفترکارش انجام داده ایم.
………………………………………………………………………………………………………………………………….
*آقای افشار! هرساله همزمان با فرارسیدن فصل تابستان، شاهد تغییراتی درطرح ها، برنامه ها و حتی گفتمان مسئولان بخش های مختلف جامعه درباره حجاب و عفاف هستیم و به قول معروف یک جنبش و جوش خاصی از نیروی انتظامی گرفته تا سازمان های مختلف درحوزه حجاب و عفاف شکل می گیرد. ایا در فصل تابستان اتفاق خاصی در وضعیت حجاب و عفاف می افتد که حساسیت ها دو چندان می شود؟
اینکه درتابستان حساسیت ها نسبت به مقوله حجاب و عفاف بیش ترمی شود، به این علت است که دراین این ایام برداشت و احساس نیروی انتظامی به این صورت است که رعایت حجاب کمترمی شود و مطالبه مردمی برجسته می شود و برای جوابگویی به این مطالبه درفصل تابستان یک طرح و یا برنامه ویژه ای را اجرایی کنند.
البته ما به نیروی انتظامی هم بارها این موضوع را گوشزد کرده ایم که مسئله برخورد با جرایم و تخلفات در حوزه امنیت اجتماعی و اخلاقی به ویژه از نوع سازمان یافته اش زمان خاصی ندارد، چرا که جریاناتی که در کشوربه صورت سازمان یافته به دنبال ترویج فرهنگ حجاب و عفاف هستند، در طول سال و درفصول مختلف فعالیت می کنند و این فعالیت ضد ارزشی تنها در فصل تابستان نیست. شاید کمی بروز و ظهورش در برخی فصول بیشتر شود، اما در طول سال نیاز به برخورد با مظاهر بدحجابی و باند های منحرف وجود دارد.
[1]
*یعنی طرحی که این روزها از طرف نیروی انتظامی اجرا می شود را مانند طرح های گذشته مقطعی و فصلی می دانید؟
من امیدوارم اینبارنیروی انتظامی این طرح را همانند سال های قبل درهمان اواسط کار رها نکند و تداوم داشته باشد، نظر مقام معظم رهبری هم این است که طرح ها به صورت مقطعی و زود گذر نباشد. البته دربحث برخورد هم دیدگاه ما در وزارت کشور و هم دیدگاه دولت این است که اولویت با کارفرهنگی آن هم کار فرهنگی طولانی مدت و اثر بخش و درعین حال در بهترین شرایط فرهنگی بی نیاز از برخورد هم نیستیم. با جرایم سازمان یافته در حوزه ترویج بی بندباری های اخلاقی و باندهای فساد و فحشا باید با قاطعیت برخورد کرد.
*آقای افشار! شما درصحبت های خود اشاره داشتید که نیروی انتظامی در تابستان این برداشت را دارد که رعایت حجاب کمتر می شود. این احساس و برداشت برای وزارت کشور و بلاخص معاونت اجتماعی به وجود نمی آید؟!
برای ما هم این احتمال وجود دارد که در طول سال این برداشت ها ایجاد شود، اما بخشی از فعالیت نیروی انتظامی و حساسیت ویژه در فصل تابستان درخواست مردم و مطالبه بخشی از بدنه فعال همچون طلاب و روحانیون است.
*اما طرحی که توسط نیروی انتظامی در کشور در حال اجرا است، در حقیقت بازگشت همان گشت های ارشاد است که چند سال پیش رئیس جمهورمخالفت خود را با اجرای اینگونه از طرح ها اعلام کرد. آیا این روزها نظر دولت و معاونت اجتماعی وزارت کشور برخلاف اجرای اینگونه طرح ها است؟
اجازه بدید به بحث طرح های حجاب و عفاف پردازیم ، زیاد وارد مقوله انتظامی و برخورد نشویم.
*اما مردم حضور پررنگ پلیس را درخیابان ها احساس می کنند، چرا شما می خواهید این موضوع را نادیده بگیرید و جهت مصاحبه را تغییردهید؟
این طرحی که این روزها در کشور توسط نیروی انتظامی اجرا می شود، با طرح چند سال قبل تفاوت دارد، شکل جدیدی از برخورد با جرایم سازمان یافته مورد توجه قرارگرفته و قصد دارند که این کارتداوم پیدا کند و با گذشته متفاوت است. اما بازهم تاکید می کنم که دولت در مقوله حجاب و عفاف اولویت کارها را فعالیت های فرهنگی می داند.
*برخی کارشناسان و صاحب نظران معتقدند که سازمان هایی مانند بسیج هم به عنوان ضابط قضائی باید دراین شرایط وارد عمل شده و در طرح های مرتبط با حجاب و عفاف نقش داشته باشد، از سوی دیگر تعداد دیگری از کارشناسان با این نظر مخالف هستند، شما که خودتان چند سال فرماندهی بسیج را بر عهده داشتید، نظرتان درباره این موضوع چیست؟
وارد شدن بسیج در تمامی طرح های انتظامی و امنیتی و حتی امر به معروف و نهی از منکر به عنوان ضابط قوه قضائیه یک قانون است. من به شخصه طرفدار حضور بسیج در کنار نیروی انتظامی در طرح های مرتبط با حجاب و عفاف هستم.
نه تنها در بحث حجاب و عفاف بلکه کلا در مباحث امنیت اخلاقی دخالت بسیج می تواند مفید و موثر باشد و مسلما حضور بسیج ضرورت دارد. اما نوع وارد شدن بسیج به عنوان یک نیروی مردمی در کنار نیروی انتظامی باید تعریف شود.
* البته اقای افشار! تجربه نشان می دهد که حضور برخی سازمان ها مانند بسیج در اینگونه موارد همواره با حاشیه هایی همراه بوده است؟
اینکه بسیج با چه روشی، چگونه و از چه طریقی وارد مباحق اخلاقی و امنیتی شود، به تفکیک باید مشخص شود. تجربه سال ۷۶ در برقراری واحد های امر به معروف و نهی از منکر تجریه خوبی بود و باید دوباره احیاء شود.
*خب ! با این وجود شما در سمت قائم مقام وزیر کشور درامور فرهنگی – اجتماعی در حال حاضر وضعیت حجاب و عفاف در کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟
در وضعیت حجاب و عفاف من معتقدم که اقدامات فرهنگی که تا به امروزانجام شده کافی نبوده، اما این بدان معنی نیست که اقدام فرهنگی انجام نشده است. من با این صحبت که هرازچند گاهی از سوی نمایندگان مجلس مطرح می شود که هیچ کارفرهنگی در حوزه حجاب و عفاف انجام نشده را قبول ندارم. متاسفانه زمانی که صحبت ازاقدامات فرهنگی می شود بلافاصله برخی از افراد اقدامات فرهنگی انجام شده درچند سال گذشته را زیرسوال می برند و می گویند که کار فرهنگی برای ترویج فرهنگ حجاب و عفاف انجام نشده و مصوبات طرح ملی حجاب و عفاف اجرا نشده است. البته من این را قبول دارم که کارفرهنگی کافی نبوده و بسیارجای کاراست، اما نباید به بهانه انتقاد همه فعالیت های مثبت را نادیده گرفت.
*آقای افشار! چند سالی است که مسئولان و مدیران بخش های مختلف درکشور اقدامات فرهنگی را دراولویت برنامه های ترویج فرهنگ حجاب و عفاف اعلام می کنند، این روزها شما هم در سمت معاون وزیر کشور باز هم به برنامه های فرهنگی اشاره می کنید، اصلا این برنامه های فرهنگی چگونه باید اجرا شود و پایه و اساس این برنامه چیست؟
کارفرهنگی در حوزه حجاب و عفاف به سه بخش می تواند تقسیم شود، یک بخش کارهای فرهنگی خاص ترویج فرهنگ حجاب و عفاف مانند گفتمان های آزاد دردانشگاه ها است، بخش دوم برنامه ها ازعرصه تبلیغ استفاده می شود، فرصت های در انتظار و تلف شده مردم زیاد است و باید از آن به بهترین شکل ممکن برای ترویج فرهنگ حجاب و عفاف استفاده کرد.
*منظورشما همان کتاب هایی است که به تازگی درمترو و اتوبوس های سطح شهر توزیع شده ؟
بله! این کتاب ها با یک نگارش قوی به صورت داستانک تهیه شده و تا به امروز ۳۰۰ هزار جلد در کشور توزیع شده است و طبق برنامه ریزی های انجام شده در سطح ملی این کار انجام خواهد شد.
*این طرح هایی که شما اشاره می کنید، بسیارخوب است. اما آقای مهندس ، این روزها ایران بزرگترین وارد کنند لوازم آرایشی در جهان است و درصد بالایی از این لوازم به صورت قاچاق وارد کشورمی شود، فکر می کنید توزیع کتاب و یا کرسی های گفتمان حجاب و عفاف می تواند جلوی این قاچاق لجام گسیخته را هم بگیرد؟
اگر بخواهیم که جلوی قاچاق لوازم آرایشی را بگیریم ، بهترین کاراین است که میزان تقاضا را کاهش دهیم. باید برخود انتظامی ، قضائی با این رویه صورت گیرد. تا زمانی که تقاضای لوازم آرایشی در کشور بالا است ، هر کاری که انجام دهید باز هم از زمین و آسمان لوازم ارایش وارد کشور می شود، باز هم تاکید می کنم باید تقاضا را کاهش دهیم و این کاهش تقاضاهم با ابزار های فرهنگی سینما، صداو سیما ، کتاب و حتی موسیقی محقق می شود. درطرح ملی صیانت از حجاب و عفاف به تمامی این موارد و حتی فرصت های اجتماعی همانند هیات ها و مساجد هم اشاره شده است.
*هر طرح و برنامه ای که تدوین می شود، برای تحقق آن یک فرجه زمانی و مدت مشخصی درنظر گرفته می شود، ایا برای این طرح هم این پیش بینی صورت گرفته است؟
نه ! ما معتقد به زمان خاصی برای برنامه های فرهنگی نیستیم. حوزه فرهنگ مثل جسم که غذای روزانه نیازدارد، باید مداوم و دائمی باشد، اگر این طرح را رها کنیم دوباره به نقطه اول بازمی گردیم. باید به مقوله مهندسی فرهنگی توجه داشته باشیم، این طرح مختص زمان و مکان خاصی نیست و شاید سال ها نتایج حاصله از آن طول بکشد.
*یعنی شاید یک نسل هم در این بین فدا شود؟!
برنامه های فرهنگی درازمدت و طلانی است و باید برای اثربخش بودن آن صبر و حوصله فراوان داشت. در کشورما برنامه های فرهنگی خوبی انجام شده اما کافی نیست و باید با جدیت بیشتری دنبال شود.
به عنوان مثال من نسبت به این موضوع انتقاد دارم که برخی سنت های قدیمی فراموش شده و درحال حاضراستفاده نمی شود. احیاء مکتب خانه های قدیمی می تواند یک طرح خوب و موثر باشد. در طرح صیانت از حریم حجاب و عفاف هم پیش بینی شده تا مکتب های قرآنی به شیوه مکتب خانه ها دوباره درمحلات مختلف راه اندازی شود.
دراین مکتب خانه های قرآنی خانم های مسلط به قرآن و مسائل دینی آموزش های لازم را به کودکان و نوجوانان ارائه می کنند. ما با این کار دو نشان را با یک تیر می زنیم ، هم ترویج فرهنگ قرآنی را از دوران کودکی آغاز می کنیم و هم برای زنان فاضله مسلط بر مفاهیم قرآنی فرصت شغلی فراهم می شود. طبق برنامه ریزی های انجام شده، ۱۵ هزار خانه قرآنی تا پایان سال ۹۰ در کشور ایجد می شود.
*آقای افشار! این روزها یک زن و دختر محجبه برای تهیه یک لباس مناسب دربازار با مشکل مواجه است. لباس های غیرمناسب، بی کیفیت و اندامی بازاررا به تسخیر خود درآورده اند، برای مقابله با این مسئله برنامه ای دارید؟
این موضوع به مقوله مد و ارائه نمونه های مختلف مد مرتبط می شود، برنامه ای که ما در طرح ملی صیانت از حریم حجاب و عفاف تدیون کرده ایم، این است که با همکاری صنف مختلف و سازمان های مردم نهاد مد های مناسب ایرانی در قالب چادر و یا لباس های دیگر به بازار عرضه شود تا زمانی که یک دختر با خانواده خود برای خرید یک لباس مناسب به بازار مراجعه کرد همه نوع لباس با تنوع زیاد اما مناسب و در قالب حجاب کامل و قیمت مناسب در دسترس باشد.
*اما با آفت های ارائه این مدها چه کنیم، درحاضر در ژورنال های به اصطلاح ایرانی – اسلامی شاهد حلول ابتذال در تصاویرو عکس های این ژورنال ها هستیم؟
بله! متاسفانه شاهد این آسیب جدی در بحث ژورنال های ایرانی – سالامی هستیم و هر از چند گاهی هم رسانه ها ی مختلف مطالبی را درباره این موضوع منتشر می کنند، اما باید توجه داشت که با تدابیری که انجام شده تعداد زیادی از طراحان این ژورنال های غیر اسلامی توسط نیروی انتظامی دستگیر و یا به آنها تذکرات لازم داده شده است. برای پیشگیری از بسط و گسترش این آفت و آسیب در ژورنال های ایرانی- اسلامی ،طرحی در قالب عرضه و خریدو فروش آنلاین مدل های اسلامی ارائه کرده ایم تا مردم از طریق شبکه اینترنتی به این محصولات دسترسی داشته باشند.
*یکی از انتقاداتی که مطرح می شود این است که ازابتدای انقلاب تا به امروز از فرصت های پایگاه اجتماعی به نام مسجد به خوبی استفاده نکرده ایم. آیا شما به این موضوع معتقد هستید؟
نه! من به این موضوع معتقد نیستم. مساجد ظرفیت بالاتری دارد که باید از این ظرفیت ها استفاده شود. در حال حاضر کانون های مساجد زیادی در کشورفعال هستند اما از ظرفیت های این کانون ها به درستی استفاده نمی شود.
لازم می دانم به یک نکته دیگرهم تا اشاره کنم، دردوران بعد از دفاع مقدس یک تفکر اشتباهی در کشور وجود داشت که می گفتند مساجد را دولتی نکنید و به این بهانه که مسجد دولتی نشود، سالها هیچ کمکی به مساجد از سوی دستگاه ها و سازمان ها نمی شد. این تفکرات اشتباه در برخی موارد ضرباتی را به برنامه های فرهنگی و استفاده از پایگاه اجتماعی به نام مسجد وارد کرده است.
*آقای افشار! در اظهارات خود به همه این طرح ها و برنامه ها اشاره داشتید، و آسیب های بخش های مختلف را بررسی کردید ، اما در برابر هجمه ماهواره ای علیه حجاب و عفاف چه کنیم؟
این دو مقوله جدا است ، بحث ماهواره با حجاب و عفاف از هم جداست. اگر فرهنگ عمومی بالاتر برود ، می توان در برابر هجمه ماهواره ای هم مقابله کرد.
در بحث ماهواره و مقابله با این نوع از ناهنجاری ها راه حل برخوردی ، فیلتر کردن فضای مجازی و یا جمع آوری آنتن های ماهواره راه حل نهایی نیست، تجربه گذشته نشان می دهد که تکنولوژی روز به روز درحال پیشرفت است و هر روز وسایل جدید تری به کشور وارد می شود. ما باید فرهنگ عمومی را ارتقاء دهیم که کاهش تقاضا ایجاد شود، در بحث آسیب های اجتماعی دو مرحله را داریم ، یکی مقابله و دیگری پیشگیری. همه کارشناسان به موضوع پیشگیری و اولویت قراردادن آن معتقد هستند، چرا که این پیشگیری به معنی ارتقاء فرهنگ عمومی برای کاهش تقاضا است.
اگر جامعه به این سمت برود و خانواده ها متوجه عواقب این موضوع و خطرات آن شوند، می توان امیدوار بود که تغییر ذائقه برای تغییر نگرش نسب به ماهواره ایجاد می شود.
منبع: ویژه نامه روزنامه جوان
[2]