در حال حاضر کشورهای منطقه خلیج فارس از لحاظ اقتصادی و سیاسی در وضعیت ناهمگن هستند که چنانچه این وضعیت روند بهتری داشته باشد می‌توانیم به واحد پولی یکسان و واحد در این منطقه امیدوار باشیم، اما در غیر این صورت تشکیل پول واحد در این شرایط نمی‌تواند در اقتصاد منطقه موثر باشد….
نویسنده: علی البرزی
از قرن‌های گذشته خلیج فارس را”هارتلند”به معنای قلب دنیا لقب داده‌اند، چرا که حجم ترانزیت کالا از این منطقه و وجود منابع عظیم نفتی، خلیج فارس را درچند سال گذشته به قلب اقتصادی دنیا تبدیل کرده است.
براساس مطالعات انجام شده مصرف نفت تا سال ۲۰۲۰ میلادی به روزانه ۳۱۱ بشکه نفت خواهد رسید که در این وضعیت ۴۵ درصد نفت مورد نیاز خلیج فارس استخراج و صادر می‌شود و این در حالی است که نیاز فعلی به نفت خام ۸۰ میلیون بشکه در روز است که ۲۵درصد از آن از چاه‌های نفت خلیج فارس تأمین می‌شود.
از سوی دیگر منطقه خلیج فارس، به عنوان بازار فروش خدمات و کالاهای اساسی و سرمایه‌اى از سوی صادرکنندگان جهانی همواره مورد نظر بوده است ،منابع نفتى و تاثیر آن در اقتصاد منطقه یکی دیگر از مواردی است که اهمیت و ارزش اصلى خلیج فارس را دو چندان افزایش داده است . به عقیده بسیاری ازکارشناسان مـنابع نفتى سرشارى درکف خلیج فارس به علت ادامه طبقات نفت خیززاگرس به سمت جنوب وجود دارد که قسمت زیادى از آن در حال حاضر مورد بهره بردارى قرارگرفته است .
*پول واحد نیاز ضروری کشورهای حاشیه خلیج فارس
حکیمی‌پورعضو هیئت علمی دانشگاه در رابطه با وضعیت اقتصادی خلیج‌فارس می‌گوید: شرایط اقتصادی خلیج فارس و کشورهای حاشیه این منطقه به صورتی است که داشتن پول واحد برای کشورهای منطقه ضروری و غیرقابل اجتناب است.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه با توجه به چشم‌انداز ۱۴۰۴ باید تا چند سال آینده کشوراول از لحاظ اقتصادی و وضعیت اجتماعی و سیاسی در منطقه خلیج فارس باشیم ،می‌افزاید: توجه به وضعیت اقتصادی آبراه جهانی خلیج فارس می‌تواند نقش بسزایی برای رسیدن به این هدف کلان کشورداشته باشد.
حکیمی‌پور در ادامه خاطرنشان کرد: داشتن پول واحد در این منطقه می‌تواند از لحاظ گوناگون حائز اهمیت باشد. وی در ادامه با اشاره به این مطلب که داشتن پول واحد می‌تواند در روابط ایران با کشورهای حاشیه خلیج فارس تأثیر داشته باشد، می‌گوید: کشورهای عربی نتوانسته‌آند در چند سال گذشته از خلیج فارس به خوبی بهره‌مندی داشته باشند و این فرصت خوبی برای ایران است که بتوانیم با استفاده بهینه از منابع عظیم خلیج فارس نسبت به بهبود وضعیت سیاسی منطقه هم استفاده کنیم.
* خلیج فارس تاثیرات مثبت و منفی در منطقه
اما از طرف دیگر هوشنگ شجری کارشناس اقتصادی با بیان اینکه خلیج فارس از دو جنبه مثبت و منفی برای اقتصاد کشورتأثیرگذاراست، می‌گوید: نقش مثبت خلیج فارس مربوط به منابع درآمدی این منطقه است که تشکیل منابع سرمایه‌ای عظیم از طریق منابع خلیج فارس از جمله این نتایج مثبت است.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به تأثیرات منفی خلیج فارس در وضعیت اقتصادی کشورهای منطقه می‌افزاید: درصد بالایی از درآمدهای حاصله از منابع عظیم حوزه خلیج فارس برای کشور تورم‌زا بوده است و به نوعی به اقتصاد کشور تزریق می‌شود و نوسان این درآمدها به علت تأثیرات بازار جهانی بسیار بالا است که این نوسان‌ها در چند سال گذشته تأثیرات گوناگون در اقتصاد کشور داشته است. وی در ادامه خاطرنشان کرد: در حال حاضر کشورهای منطقه خلیج فارس از لحاظ اقتصادی و سیاسی در وضعیت ناهمگن هستند که چنانچه این وضعیت روند بهتری داشته باشد می‌توانیم به واحد پولی یکسان و واحد در این منطقه امیدوار باشیم، اما در غیر این صورت تشکیل پول واحد در این شرایط نمی‌تواند در اقتصاد منطقه موثر باشد.
*امنیت ،یک نیاز ضروری در منطقه خلیج فارس
در سال های گذشته نگرانی اصلی کشورهای منطقه و قدرت های بزرگ غربی در منطقه ی خلیج فارس، مربوط به مسئله امنیت بوده است. پس از جنگ جهانی دوم، انگلستان به عنوان قدرت مسلط منطقه، نظم سنتی را، که از پیش ایجاد کرده بود، همچنان حفظ نمود. در سال ۱۹۷۱، با خروج انگلیسی ها، آمریکا با اجرای سیاست معروف دو ستونی در قالب آموزه ی نیکسون، نظام امنیتی منطقه را شکل داد. اما در سال های پایانی دهه ی هفتاد، جریاناتی که در منطقه رخ دادند، این نظام را از بین بردند؛ تا اینکه در اوایل دهه ی ۱۹۸۰، یک نظام امنیتی جدید به نام شورای همکاری خلیج فارس در حاشیه ی جنوبی به وجود آمد که با حمله ی عراق به کویت، ناتوانی آن نیز به اثبات رسید.
با توجه به اینکه در سال های گذشته شاهد تحول و دگرگونی عظیمی در معنا و مفهوم امنیت بوده ایم،در حال حاضرامنیت یک مفهوم کلی و گسترده ای دارد، که تنها شامل بعد نظامی و تسلیحاتی نمی شود، بلکه معنا و مفهوم آن بسیاری از ابعاد زندگی ما، اعم از اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، را هم در بر می گیرد. باید توجه داشت که در این برهه ی زمانی، امنیت همه جانبه ی خلیج فارس را تنها با ابزارهای نظامی نمی توان برقرار کرد. بلکه نیازمند سازوکارهای خاصی است. همکاری همه کشور ها ی منطقه برای تحقق این موضوع ضروی و غیر قابل اجتناب است و این همکاری ها را می توان با بهره گیری از تجارب منطقه ای و اجلاس های گوناگون بهبود بخشید و در نهایت یک نظام همکاری منطقه ای در خلیج فارس با اتکا به امنیت و آرامش و توسعه اقتصادی فراهم کرد.
*بهره وری موثر لازمه کشورهای منطقه خلیج فارس
باید توجه داشت که از زمان استقرار اولین چاه نفت و استخراج منابع نفتی و تولیدات صنعتی در این منطقه تا به امروز امنیت خلیج فارس همواره متشنج و تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله درگیری‌های قومی، دزدان دریایی و یا جنگ‌های محلی و منطقه‌ای بوده است. بهره‌برداری و استفاده بهینه از منابع این آبراه جهانی نه تنها برای کشور ما بلکه برای اقتصاد جهانی موثر و مفید خواهد بود که این موضوع با سه مولفه همکاری کشورهای منطقه،امنیت پایدار و بهره وری موثر در این منطقه تحقق پیدا خواهد کرد. /انتهای پیام
منبع: بازنشر از هفته نامه پنجره
