نویسنده : علی البرزی
این روزها فقط کافی است در زمان مراجعه به شبکه‌های اجتماعی به آمار کاربران این شبکه‌ها و مشخصات آنها اندک توجهی داشته باشید. درماه‌های گذشته کاربرانی که از شبکه‌های اجتماعی همچون فیس بوک و توئیتر استفاده می‌کنند، افرادی با تحصیلات بالاتر از لیسانس و حتی در مقطع دکترا هستند. این در حالی است که این شبکه‌های اجتماعی از عوامل اصلی طلاق و نابهنجاری‌های اخلاقی در کشورهای توسعه یافته هستند.
شاید زمانی که «دیوید واینر»، نخستین وبلاگ دنیا را با نام SCRIPTING NEWS در سال ۱۹۹۹ در اینترنت به وجود آورد، هیچ فکرش را هم نمی‌کرد که کمتر از ۱۱ سال بعد با ورود شبکه‌های اجتماعی، وبلاگ و وبلاگ نویسی به تدریج جای خود را به این شبکه‌ها دهد و با گسترش روزافزون این شبکه‌ها کاربران اینترنتی رغبت بیشتری به استفاده از شبکه‌های اجتماعی نشان دهند.
[1]
ازاواخر سال ۲۰۰۸ میلادی بود که شبکه‌های اجتماعی یا «social networking» به سرعت در فضای مجازی گسترش یافت؛ این شبکه‌ها که از چند گروه فردی یا سازمانی تشکیل می‌شود، در چند سال گذشته به سرعت در فضای مجازی گسترش یافته و با استفاده از شگردهای گوناگون به دنبال جذب مخاطب در فضای مجازی هستند. طبق آخرین آمار سایت Alexa، شبکه‌های اجتماعی همچون یوتیوب و فیس بوک از بیشترین کاربران اینترنتی برخوردارند که در این میان شبکه اجتماعی فیس بوک به دلیل گستردگی خدمات اینترنتی خود از بازدید‌کننده و کاربران بیشتری در ایران برخوردار است.
*استقبال قشر تحصیلکرده از شبکه‌های اجتماعی
از زمان آغاز به کارشبکه‌های اجتماعی تا به امروز و گسترش استفاده از این شبکه‌ها در ایران گرایش کاربران به ویژه دانشگاهیان روز به روز بیشتر شده و به صورت مستمر و پراکنده به این فضا ورود پیدا می‌کنند و با تولید محتوا مطالبی را در اختیار دیگر کاربران قرار می‌دهند؛ نتایج تحقیقات گروهی از پژوهشگران دانشگاه تهران حاکی از صعود شبکه‌های اجتماعی و سقوط وبلاگ‌نویسی در میان قشردانشگاهی در ایران است که این موضوع نشان می‌دهد بسیاری از کاربران در سال‌های اخیر به اشکال دیگری به تولید محتوای آنلاین روی آورده‌اند.
هرچند که به عقیده برخی کارشناسان استفاده از فرصت فضای مجازی به ویژه شبکه‌های اجتماعی باعث بهره‌وری بهتر و تبادل اطلاعات می‌شود، اما نباید فرصت‌ها و امتیازات شبکه‌های اجتماعی ما را نسبت به تهدیدات این فضا بی‌توجه کند. ارتباطات ساختگی، امکان سوءاستفاده‌های اخلاقی، حذف ایمیل، اطمینان نداشتن از صحت اطلاعات و تجاوز به حریم شخصی از جمله تهدیدهای شبکه‌های اجتماعی محسوب می‌شوند که خطراتی را برای کاربران و فعالان فضای سایبر ایجاد می‌کند.
*شبکه‌های اجتماعی مجازی؛ عامل افزایش طلاق و بزهکاری
اما تهدیدات شبکه‌های اجتماعی تنها مختص به ایران نیست و طبق آخرین اطلاعات موجود بعد ازکشورهای شرق آسیا همچون چین که با معضلی به نام شبکه‌های اجتماعی مواجه هستند، این‌بار تهدیدات اخلاقی این شبکه ها، نحوه تعامل در زندگی شخصی در کشورهای غربی را هدف قرار داده است، نتایج آخرین پژوهش‌های انجام شده نشان می‌دهد که شبکه‌های اجتماعی به عنوان دلیل اصلی یک پنجم موارد طلاق در امریکا قلمداد می‌شوند.
«اَلن منتل» حقوقدان و کارشناس برجسته امریکایی در عرصه طلاق که ریاست آکادمی وکلای امور ازدواج را در ایالت نیویورک امریکا برعهده دارد با بیان این مطلب به خبرگزاری «آلمان» گفت: گوگل، فیس بوک، مای اسپیس و توئیتر خیانت را برای زوج‌ها در کشورهای غربی آسان‌تر می‌کند. ا
*نفوذ بر افراد با استفاده از شگرد «تاثیر براصل تابعیت غیرارادی»
«در ماه‌های گذشته شبکه‌های اجتماعی به ویژه فیس بوک نوعی ارتباط مجازی را آغاز کرده‌اند که هدف اصلی آن جذب نخبگان و همزاد پنداری در این شبکه‌ها است.» رستمی، استاد ارتباطات با بیان این مطلب به«جوان» می‌گوید: این شگرد که با تازگی در دستور کار شبکه‌های اجتماعی قرارگرفته است در نگاه اول بسیار ساده است اما واکاوی این شیوه پیچیده بودن آن را نشان می‌دهد.
به باور رستمی شبکه اجتماعی فیس بوک از شگرد «تاثیر براصل تابعیت غیرارادی افراد» استفاده می‌کند که در این روش با توجه به اینکه افراد به صورت ذاتی به دنبال ارتباط با دیگران و به ویژه جنس مخاطب هستند، کاربرانی با وارد شدن به این شبکه اجتماعی و ارسال دعوت نامه برای کاربران دیگر اقدام به جذب افرد می‌کنند. به گفته این استاد دانشگاه، یک شبکه اجتماعی به دلیل اینکه ورودی و خروجی اطلاعاتش توسط کاربران انجام می‌شود، می‌تواند فضای مناسب را برای ارتباط بهتر در اختیار افراد قراردهد.
رستمی درباره دلایل بالارفتن آمار طلاق در اثر استفاده از این شبکه‌ها معتقد است: زمانی که افراد جذب این شبکه‌ها می‌شوند به تدریج درشگرد جذب مخاطب شبکه‌های اجتماعی گرفتار می‌شود و به همین دلیل نوعی اعتیاد مزمن درکاربران به وجود می‌آید که به همین دلیل افراد متاهل دچار نوعی همزاد پنداری در فضای مجازی می‌شوند.
*اعتماد بیش از اندازه کاربران فیس بوک به یکدیگر
اما فرهاد طهماسبی روانشناس و استاد دانشگاه، نقطه اشتراک میان تمامی کاربران شبکه‌های مجازی به ویژه شبکه فیس بوک را اعتماد بیش از حدی می‌داند که افراد در زمان حضور در یک شبکه اجتماعی به یکدیگر دارند. این استاد دانشگاه با بیان این مطلب اظهار می‌دارد: بیشترمردم به لینک ها، تصاویر، فیلم‌ها و فایل‌های اجرایی که از طرف دوستان آنها ارسال شده است اعتماد می‌کنند.
به گفته طهماسبی کاربران در شبکه‌های اجتماعی، اطلاعات حساس خود را به اشتراک گذاشته و بر روی لینک‌های ارسال شده توسط دوستان خود، به سادگی و با اطمینان کلیک می‌کنند که همین موضوع آغاز مرحله جذب در یک شبکه مجازی است. به باور وی افراد تحصیلکرده به جهت اینکه با امکانات این شبکه‌ها آشنایی بیشتری دارند به دو دلیل بیشتر از افراد دیگر ازشبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند:«برای کسب اطلاعات برای تحقیقات و پژوهش‌ها خود و آشنایی بیشتر با فضای مجازی و امکانات جدید شبکه اجتماعی.» این روانشناس معتقد است که چنانچه افراد از شگردهای جذب در این شبکه‌ها آگاهی نداشته باشند، در آینده نزدیک با مشکلاتی نظیر ترویج ارتباط غیراخلاقی در فضای مجازی و مشکلات اخلاقی در جامعه به ویژه در روابط همسران مواجه خواهند بود.
منبع: بازنشر از «جوان»
[2]