نویسنده : علی البرزی

در سال هایی نه چند دور پدران و مادران برای اینکه فرزندانشان را ترغیب و تشویق به با ادب بودن کنند، همیشه یک مثالی می زدند و خطاب به کودک می گفتند: « ببین آقا یا خانم مجری تلویزیون، چی داره میگه ؟، میگه باید بچه با ادبی باشی، یک بچه با ادب هیچ وقت حرف زشت نمی زنه! »
یک فرضیه می گوید این پدر و مادرها در آن سال ها اشتباه می کردند، چرا که آن کودک چند سال بعد زمانی که بلوغ فکری اش شکل می گیرد، از همان قاب تلویزیون که پس از گذشت سال ها اینبار از قضا خوش و آب رنگ تر هم شده است، هر از چند گاهی کلمات، واژگان و رفتارهایی مشاهده می کند که با آنچه پدر و مادرش سال ها توصیه اش کرده اند متفاوت است، رفتارها و کلماتی که همین کودک به موازات قاب تلویزیون در جامعه و در جمع دوستان و هم سن و سالانش هم به آنها مواجه می شود!

به باور بسیاری از کارشناسان حوزه رسانه و ارتباطات چند سالی است که نوع خاصی از رفتار، ادبیات و واکنش ها در میان برخی مجریان رسانه ملی شکل گرفته است که این نوع رفتارها تاثیر منفی در سطح جامعه و در بین افکار عمومی خواهد داشت. رفتار هایی که مصداق بارز «شلختگی درادب و نزاکت اجرا» است.

تا همین چند سال پیش عموم کارشناسان و مجریان زمانی که در یک برنامه زنده تلویزیونی شرکت می کردند، به شدت مودب و همواره در تلاش بودند کلمات را درست و با ادبیات حساب شده بر زبان آورند. حتی مراقب بودند تا افعال را
نا به جا و اشتباه تلفظ نکنند و در اصطلاح عالمانه صحبت کنند.
اما این روزها ماجرای متفاوتی از نظر گویش، رفتار و حتی زبان بدن برخی مجریان و میهمانان به ویژه در زمان گفت و گوی دو طرفه را در رسانه ملی شاهد هستیم. رسانه ای که در سال های نه چندان دور سیاست اصلی اش همواره این بوده است که آحاد جامعه را به ادب ، نزاکت و اخلاق توصیه کند و نظام آموزشی هم همین روال را در برنامه های خود برای دانش آموزان دنبال کرده است.

حال چه جریانی شکل گرفته است که هر از چند گاهی شاهد رفتارهای به دور از شان و جایگاه یک مجری و یا کارشناس در برابر نگاه میلیون ها اذعان عمومی در رسانه ملی هستیم. آیا ضوابط و شرایط برنامه های سیما تغییر کرده است و یا با پدیده های تازه در حوزه اجرا مواجه هستیم؟
بد کلامی و ادبیات خاصی که این روزها در برخی برنامه های شبکه های سیما شاهد هستیم، ریشه درعوامل گوناگونی مانند توازن نداشتن به کارگیری مجریان در رسانه و نبود گزینش های لازم برای انتخاب یک مجری در حد استاندارد های یک رسانه ملی و ضوابط تنبیهی موقت و کوتاه مدت و نبود قوانین بازدارنده است. اینکه یک مجری به خودش اجازه می دهد در برابر تماشای مخاطب به میهمان برنامه با رفتار کلامی و حتی زبان بدن با شکل و فرم نا مناسب نشستن و حرکات دست رفتار کند، خود گویای واقعیتی تلخ است.

از سوی دیگر برخی مجریان به دنبال این هستند که فضای برنامه ها به سمت چالش و گفت و گویی متفاوت به پیش ببرند که این خود از نگاه ارتباطی و رسانه ای اقدام خوبی است ، اما زمانی که مجری برای چالشی شدن برنامه به هر ترفند و روشی دست می زند و حتی پا را از ادب و نزاکت فراتر می گذارد دیگر نمی توان این موضوع را در قالب یک استاندارد اجرا و احترام به مخاطبی که در حال تماشای برنامه است، تعریف کرد.
در حقیقت منطق پذیرش، رفتار مودبانه، آموزنده، اصول مذاکره و نقد اصولی جای خود را به رفتارها و سخنان نامتوازن و ادبیات طلبکارانه آن هم در برابر نگاه مخاطب یک رسانه فراگیر داده است. تا همین چند سال پیش در تصاویر و فیلم های کوتاه که در فضای مجازی منتشر می شد، شاهد بی ادبی و حتی در گیری های فیزیکی مجریان در شبکه های ماهواره ای خارجی بودیم، اما انگار این روزها برخی مجریان در رسانه ملی خودمان هم به این سمت حرکت می کنند!

بی شک اگر از امروز تدبیری برای ضوابط ویژه برای اجرای برخی مجریان در رسانه ملی نداشته باشیم و این موضوع در اولویت مدیران و برنامه سازان رسانه قرار نداشته باشد، باید در آینده ای نه چندان دور مواظب باشیم که برخی مجریان در برابر میلیون ها نگاه مخاطب با میهمان و کارشناس برنامه دست به یقه نشوند!

منبع: ماهنامه مدیریت ارتباطات