ایران جامعه ای است که در متن داشته ها و پیشینه فرهنگی و اعتقادی آن ویژگی های اثربخشی برای شاد زیستن و شادی وجود دارد و در عین حال از تلفیق فرهنگ اسلامی- ایران فرصت های گوناگونی در قالب مناسبت های ملی- مذهبی فراهم می آید که این فرصت ها به قشر جوان و به دنبال آن به جامعه انرژی های مثبت برای بقا تزریق می کند.حال با توجه به این شرایط و اهمیت بسط و گسترش نشاط اجتماعی در جامعه و جریانی که در سال های تحریم کشور وجود داشته است، باید راهکارهای عملیاتی و فوری در دستور کار قرار گیرد که از آن جمله می توان به بهره برداری….
نویسنده: علی البرزی
همزمان با توافق تاریخی ایران و گروه ۱+۵ و آغاز لغو تحریم ها و آزاد شدن بخشی از پول های بلوکه شده ایران در بانک های خارجی و امکان تجارت و داد و ستد ایران با کشورهای اروپایی، موجی از اظهارنظرها، دیدگاه ها و مباحث گوناگون نقل محافل مردمی و رسانه ای شد و هرکس با توجه به دیدگاه خود، به نوعی به این رویداد ملی بزرگ و مهم پرداخت. افکار عمومی جامعه با نگاه و اندیشه خود این موضوع را تفسیر کرد و رسانه های داخلی و خارجی هم هر کدام با توجه به دیدگاه ها و سیاست ها با این موضوع پرداختند.
اما از بین تمامی تحلیل های رسانه ای و افکار عمومی جامعه به نظر می رسد موضوع مهمی مغفول ماندهاست یا کمتر به آن پرداخته شده و ابعاد گوناگون آن واکاوی نشده است. این موضوع مهم، مربوط به «نشاط اجتماعی» در کشور و وضعیت آینده این مقوله پس از توافق هسته ای و لغو تحریم هاست.
شاید در برداشت و نگاه اول، این دو موضوع، یعنی «نشاط اجتماعی» و «توافق هسته ای»، بی ارتباط با یکدیگر تشخیص داده شود و برخی از افراد با خود بگویند مسائلی مهم تر از «نشاط اجتماعی» هم وجود دارد که پس از توافق هسته ای باید به آن پرداخته شود.
به باور نگارنده، موضوع بااهمیت و حیاتی شادی و نشاط اجتماعی سرمنشأ و شاه کلید استفاده از تمامی فرصت های پس از لغو تحریم هاست که می توان با برنامه ریزی به بهترین شکل ممکن از آن در راستای سیاست های کشور و مشارکت مردم در تمام امور استفاده کرد.
نشاط اجتماعی تجملاتی نیست!
نشاط اجتماعی یک پروژه تجملاتی، تزیینی و روبنایی نیست که با ذائقه و سلیقه مدیران و برنامه ریزان برچیده شود یا تداوم داشته باشد. نشاط اجتماعی از ضروری ترین امور زیربنایی جامعه است که با طراحی مدل بومی و استفاده از فرصت های ایده آل آن، بسیاری از موانع و چالش ها خود به خود کنار خواهد رفت. این در حالی است که متسافانه در مقطعی از زمان با تحریم اقتصادی کشور و برخی سوءمدیریت ها و شکل گیری حلقه های متعددی از مشکلات زندگی روزمره، به ویژه مسائل اقتصادی، کمر نشاط اجتماعی در ایران شکسته شد و روندی از افسردگی و ناامیدی جامعه را فرا گرفت. طعم عدالتی که قرار بود به مردم چشانده شود، به صورت دیگری شکل گرفت که روی امید و نشاط اجتماعی جامعه اثر مستقیم و تاثیرگذاری داشت.
بسیاری از کارشناسان و جامعه شناسایان هم به این موضوع اذعان داشتند که اولین اقدام دولت یازدهم، پیش از هر کاری، باید توجه به وضعیت امید و نشاط اجتماعی در جامعه باشد. به همین دلیل شاهد بودیم که در یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در سال ۹۲؛ دولت با شعار تدبیر و امید روی کار آمد و از همان ابتدا یکی از تاکیدات مکرر رئیس جمهوری بر بسط و گسترش روحیه امید بین اقشار گوناگون جامعه و جلوگیری از تخزیب آن در کشور بود.
ایران و مناسبت های ملی- مذهبی
ایران جامعه ای است که در متن داشته ها و پیشینه فرهنگی و اعتقادی آن ویژگی های اثربخشی برای شاد زیستن و شادی وجود دارد و در عین حال از تلفیق فرهنگ اسلامی- ایران فرصت های گوناگونی در قالب مناسبت های ملی- مذهبی فراهم می آید که این فرصت ها به قشر جوان و به دنبال آن به جامعه انرژی های مثبت برای بقا تزریق می کند.
حال با توجه به این شرایط و اهمیت بسط و گسترش نشاط اجتماعی در جامعه و جریانی که در سال های تحریم کشور وجود داشته است، باید راهکارهای عملیاتی و فوری در دستور کار قرار گیرد که از آن جمله می توان به بهره برداری، با بهترین شکل ممکن، از فرصت توافق هسته ای و شرایط پساتحریم و لغو تحریم ها اشاره کرد.
*چگونه از این فرصت استفاده کنیم؟
بی شک توافق هسته ای و لغو تحریم ها فرصی ارزشمند پیش پای همه دولتمردان و مردم قرار داده است که نشاط از دست رفته یا دستخوش تغییر شده جامعه دوباره به اقشار جامعه بازگردد و در حقیقت، بازگشت نشاط به جامعه فرصتی پربرکت و شاه کلید پس از لغو تحریم ها خواهد بود.
از سوی دیگر، این پرسش در اذهان عمومی مخاطبان شکل می گیرد که در این شرایط چگونه می توان از این فرصت به وجود آمده به بهترین شکل ممکن استفاده کرد؟برای پاسخ به این بخش باید به ظرفیت های خوب جامعه ایران اشاره کرد. جامعه ایران با داشتن بیش از ۴۷ میلیون نفر در سنین جوانی ومیانسالی، جامعه ای است که از ظرفیت بالایی برای نشاط اجتماعی برخوردار است. با وجد این، آیا ما مردمانی شاد هستیم یا در هیاهوی زندگی شهری به دنبال گمشده ای به نام نشاط می گردیم؟ آیا زمینه های لازم برای استفاده از فرصت ایده آل لغو تحریم ها و بسط و گسترش فرهنگ امید، شادی و نشاط در جامعه فراهم نشده است؟
*پیشگیری از تخریب به بهانه انتقاد
یکی از موضوعات مهمی که می تواند پس از لغو تحریم ها فضای امیدواری مردم در جامعه را تحت تاثیر قرار دهد، شکل گیری فضای آلوده تخریب به بهانه انتقاد در فضای کشور از فعالیت های دولت است.
هیچ کس با اصل انتقاد مخالف نیست و همگان نقد کردن را به عنوان یک ضرورت قبول دارند، اما زمانی که نقد سازنده جای خود را به تخریب جهت دار و هدف دار می دهد، دیگر نمی توان امیدوار بود که افراد یا گروه های منتقد به دنبال انتقادهای سازنده هستند، بلکه باید باور داشت که برخی گروه ها زمانی که در انتقاد از یک فعالیت یا یک مسئول پا را از حیطه نقد سازنده فراتر می گذارند، در حقیقت باعث ایجاد موج ناامیدی در جامعه می شوند. موضوعی که با اصل و اساس بسط و گسترش روحیه امید در جامعه ۳۶۰ درجه متفاوت است!
به بیان دیگر، این روش باعث می شود موج ناامیدی به جامعه بازگردد و نشاط کمرنگ تر و کم فروغ تر از گذشته شود. پس پیشگیری از تخریب به بهانه تخریب و مقابله با افراد سودجو و فرصت طلب در این شرایط یکی ار راه های استفاده از فرصت نشاط اجتماعی در جامعه است.
*آشنایی مردم با دستاوردهای لغو تحریم ها
به جرئت می توان گفت که با وجود گذشت چندین ماه از توافق ایران و گروه ۱+۵ هنوز آن طور که باید مردم و آحاد جامعه با دستاوردهای لغو تحریم ها آشنا نشده اند ونتایج این اقدام ارزنده به خوبی برای مردم رمزگشایی نشده است.
موضوع لغو تحریم ها از زمان انتشار خبر به تنهایی توانست برای مدت کوتاهی موجی از نشاط بین اقشار گوانگون ایجاد کند، اما این موج نیازمند تداوم و چه بسا گسترش است و این مهم بدون معرفی کامل دستاوردهای لغو تحریم ها به مردم محقق نمی شود.
باید برای معرفی نتایج و آثار و پیامدهای توافق حاصل شده بیش از گذشته همت گماشت و در این مسیر با ابتکار عمل و استفاده از قدرت رسانه ای، افکار عمومی را بیش از گذشته با واقعیت های موجود آشنا کرد و در نتیجه از فرصت به وجود آمده و نشاط اجتماعی ایجاد شده به بهترین شکل ممکن استفاده کرد.
توجه داشته باشیم که اگر در این باره تعلل و کوتاهی صورت گیرد، بدون هیچ تردیدی جریان منتقد با بی انصافی بر جریان حاکم غلبه می کند و با تخریب های پی در پی، امواجه منفی علیه امید و نشط مردم به جامعه می فرستد.
البته می توان این راهکار را در برخی سازمان ها، به ویژه سازمان آموزش و پرورش و برای مقاطع گوناگون تحصیلی هم به کار گرفت. به این صورت که با برگزاری هوشمندانه و مدبرانه جلسات، همایش ها و مسابقات علمی، فرهنگی، هنری و اجتماعی با مضامین آثار و پیامدهای لغو تحریم ها و تاثیر آن بر زندگی عمومی جامعه، دانش آموزان و والدین شان را بیشتر وبهتر با این مهم آشنا کرد؛ فرزندانی که در آینده ای نه چندان دور وارد جامعه می شوند.
*استفاده از هرم قانون
نکته قابل توجه در این میان اشاره مستقیم قانون به موضوع نشاط در جامعه است. در بند ب ماده ۹۷ برنامه پنجم توسعه آمده است: «بسط و گسترش روحیه نشاط، شادابی، امیدواری، اعتماد اجتماعی، تعمیق ارزش های دینی و هنجارهای اجتماعی از اولویت های کاری دولت به حساب می آید و برنامه ریزی در این زمینه باید در دستور کار سازمان های دست اندرکار قرار گیرد»؛ بند مهمی که به طور قطع در طرح ریزی و برنامه ریزی برنامه ششم توسعه هم مورد توجه مدیران بوده است.
برنامه های پنج ساله توسعه در کشور ما با توجه به شرایط سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی کشور و سیاست های ابلاغی مقام معظم رهبری و اهداف سند چشم انداز سال ۱۴۰۴ تدوین و نهایی می شود و به همین دلیل این برنامه ها اهمیت خاصی، چه در بعد تبیین راهکارها و چه در بعد شناخت آسیب ها و چالش های موجود در بخش گوانگون کشور دارد.
با وجود چنین بندی در قانون برنامه پنجم توسعه، پرسش اینجاست که چرا پس از گذشت مدت زیادی از اعلام رسمی خبر توافق هسته ای ایران با کشورهای ۱+۵ هنوز بخش های مهمی از اقشار گوناگون جامعه از اهمیت این توافقو تاثیر درخشان آن بر اتفاقات سال های آینده کشور بی اطلاع اند؟
آیا آینده توافق هسته ای خود زمینه ساز نشاط، شادابی، امیدواری، اعتماد اجتماعی و مواردی از این دست نیست؟
به نظر می رسد با توجه به تاکید قانون برنامه پنجم توسعه به موضوع نشاط اجتماعی و فرصت به وجود آمده می توان با همفکری و برنامه ریزی صحیح از این فرصت در راستای اجرای بند ب ماده ۹۷ برنامه پنجم توسعه استفاده کرد. ماده قانونی که شاید در سال های گذشته، به ویژه در دوران تحریم و مشکلات اقتصادی کشور، چندان در معرض نگاه مدیران وقت قرار نداشته است.
می توان با توجه به این ماده قانونی که بی شک در برنامه های دیگر توسعه هم وجود دارد، از تمامی سازمان ها، دستگاه ها و نهادهای دولتی و غیردولتی درخواست کرد برنامه های پیشنهادی و ایده های مرتبط با بسط و گسترش نشاط اجتماعی درجامعه در دوران پساتحریم را تدوین کنند و برای اجرا به تصمیم گیران و تصمیم سازان دولت پیشنهاد دهند.
*سخن آخر
به راستی چقدر از ظرفیت های فرهنگ غنی اسلامی- ایرانی و فرصت های ایده آل به وجود آمده، مانند لغو تحریم ها و آغاز دورانی تازه در روابط ایران به کشورهای خارجی برای ایجاد فضایی بانشاط در جامعه استفاده کرده ایم؟ آیا برای ما قابل لمس نیست که نشاط اجتماعی نه فقط پدیده ای مضر ومخرب نیست، بلکه عاملی مهم در جهت ارتقای امنیت اجتماعی و رشد علمی و اقتصادی و پاشیدن بذر امید در جامعه به حساب می آید و بر ضد انواع بزه ها و آسیب ها رفتار می کند؟
فراموش نکنیم که ایجاد فضای نشاط و شادی در یک جامعه آن قدر مهم است که در دین اسلام هم بارها به آن اشاره شده است. از نگاه اسلام زندگی بانشاط، نعمت و رحمت خداست، و این شادمانی و سرزندگی پایدار و درونی است که جامعه را به سمت بهره مندی از خصال مثبت و ارزش های والای انسانی فرامی خواند، از این روست که اسلام همواره زدودن اندوه را از دل افراد مومن سفارش می کند.
*ماهنامه مدیریت ارتباطات