نویسنده : علی البرزی

«ما زیرک نبودیم، از بی‌اطلاعی و سادگی کاربر استفاده کردیم!» این بخشی از اعتراف سرکرده‌‌های ۲ باند بزرگ و مشهور از کلاهبرداران و سودجویان در فضای سایبر است که پس از دستگیری و در مراحل تحقیق پرونده و اعتراف‌‌های خود اعلام کردند. درماه‌های گذشته خبرهای گوناگونی از جرائم رایانه‌ای در رسانه‌ها و سایت‌ها منتشر شده است.

مهم‌ترین این خبرها هم حول محور جرائم فضای سایبر و کلاهبرداری‌های آنلاین اینترنتی به بهانه جابه‌جا کردن وجه نقد متمرکز شده است. آمار جرائم فضای مجازی و کلاهبرداری‌های اینترنتی تا حدی افزایش یافته است که تا به امروز پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات نیروی انتظامی در اطلاعیه‌های گوناگون نسبت به افزایش یکی از کلاهبرداری‌های اینترنتی درکشور هشدار داده است.

«مواظب برداشت‌های غیرمجاز از حساب‌های بانکی و کلاهبرداری‌های رایانه‌ای باشید، مردم هشیار باشند» این هشداری است که هر از چند گاهی به نقل از یکی از مدیران ارشد فضای مجازی یا پلیس فتا در رسانه‌‌های گوناگون با هدف پیشگیری از شکل‌‌‌گیری پرونده‌‌های کلاهبرداری با این موضوع منتشر‌‌‌‌ می‌شود.

در این شگرد مجرمان با استفاده از شیوه‌هایی مانند فیشینگ- استفاده از درگاه اینترنتی مشابه بانک‌ها- و نصب برنامه‌های جاسوسی و کلاهبرداری اقدام به ارتکاب این جرم می‌کنند. کلاهبرداری‌های اینترنتی به آن گروه از سوءاستفاده از اطلاعات افراد در اینترنت، هک کردن سایت‌ها‌، اخاذی‌های اینترنتی، ایجاد اختلال در حساب‌های بانکی و مواردی اینچنینی گفته می‌شود که این روزها به وسیله رایانه و در فضای مجازی رو به افزایش است.

امروز با توسعه تکنولوژی در فضای مجازی، ‌ماهیت و شکل جرائم هم تغییر یافته است ‌‌به صورتی که دیگر لازم نیست ‌کلاهبرداران برای سرقت اطلاعات کاربران یا انواع روش‌های مجرمانه خود را به زحمت بیندازند، کافی است به یک سیستم رایانه‌ای و یک خط تلفن متصل باشند و با این روش امکان دسترسی به بیش از ۲۰ روش کلاهبرداری رایانه‌ای، ‌۱۲ روش هک و ۷ مورد ارتباط مجازی به وسیله هکرها براحتی فراهم است. از سال‌ها پیش بحث کلاهبــرداری اینترنتـی نقل محافل و رسانه‌ها بوده است و هر از چند گاهی درباره خطرات این نوع از کلاهبرداری‌ها مطالب، گزارش‌ها و مقالات‌های گوناگونی برای هشدار به جامعه و آگاه‌سازی افکارعمومی منتشر شده است.

اما با وجود تمام این هشدارها و انعکاس مطالب هشدار‌دهنده، باز هم در جامعه و بین کاربران فضای مجازی شاهد هستیم که افرادی در دام افراد سود‌جو و کلاهبرداران فضای مجازی گرفتار شده‌اند و حتی در مواردی تمام دار و ندار خود را به دلیل اغفال شدن از دست داده‌اند، براستی چرا جرائم رایانه‌ای رو به افزایش است؟

در حال حاضر در موضوع جرائم رایانه‌ای و اینترنتی ۲ موضوع اصلی مطرح است، یکی اقداماتی که برای پیشگیری از این نوع کلاهبرداری‌ها انجام می‌شود و دیگری میزان آگاهی افکار عمومی جامعه از شگردها و تاکتیک‌های کلاهبرداری در فضای مجازی است. در موضوع اول در سال‌‌های گذشته فعالیت‌های خوبی از سوی سازمان‌های دست اندرکار و مسؤول مشاهده می‌شود؛ تصویب قانون جامع مبارزه با جرائم اینترنتی در مجلس و تشکیل پلیس فتا برای رصد و مقابله با جرائم اینترنتی تنها گوشه‌ای از برنامه‌هایی است که برای مقابله همه‌جانبه با انواع جرائم در فضای مجازی انجام شده است. هر چند برای تصویب یک قانون جامع یا تشکیل پلیسی برای مقابله با این نوع جرائم در کشور کمی دیر اقدام شد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ اما باز هم این فعالیت‌ها روزنه امیدی برای فعالیت‌های بعدی و برنامه‌های آتی در این زمینه در کشور است.

اما بحث اصلی در این موضوع درباره آگاه‌سازی افکار عمومی جامعه بویژه جوانان است، در حال حاضر به دلیل تغییر روزانه شگردها و تاکتیک‌های کلاهبرداران در فضای مجازی، بسیاری از جوانان از روش‌های کلاهبرداری و اخاذی اطلاع ندارند و متأسفانه طعمه افراد سود‌جو در فضای سایبر می‌شوند. از سوی دیگر مطالعه پرونده‌های این نوع از کلاهبرداری‌ها نشان می‌دهد ساده‌انگاری تعداد زیادی از کاربران اینترنت باعث می‌شود تا روز به روز کلاهبرداران فضای مجازی با جسارت بیشتری وارد میدان کلاهبرداری شوند تا شاهد مواردی زیادی از این نوع از کلاهبرداری‌ها در فضای مجازی باشیم.

در حقیقت اگر کاربران فضای مجازی در زمان نقل‌وانتقال‌‌های مالی یا هر گونه فعالیت در فضای مجازی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، براحتی به هر سایت و درگاهی اطمینان نکنند و پیش از واریز مبلغ یا هر گونه فعالیت مشکوک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، نسبت به رصد وضعیت سایت‌ها و کاربران مقابل اقدام کنند، در همین مرحله بخش زیادی از ماجرای کلاهبرداری‌‌های حوزه اینترنت و سایبر کاهش پیدا‌‌‌‌ می‌کند و در اصلاح از شکل‌‌‌گیری پرونده دیگر در این حوزه پیشگیری‌‌‌‌ می‌شود. البته ناگفته نماند که در این بین نباید از نقش رسانه‌ها و بویژه رسانه ملی برای آموزش و اطلاع‌رسانی شگرد‌‌های کلاهبرداران در فضای مجازی به مردم غافل شد، موضوعی که به باور بسیاری از اساتید ارتباطات این روزها آنطور که باید در اولویت‌‌های برنامه‌‌های رسانه ملی نیست!

فراموش نکنیم که بسط و گسترش این نوع از کلاهبرداری‌ها ممکن است به بحران‌های بزرگ سیاسی و امنیتی تبدیل شود و حتی در سطوح بالاتر امنیتی و استراتژیکی، می‌تواند جنگ‌های سایبری را در پی داشته باشد.

منبع :وطن امروز