نویسنده : علی البرزی

شاید زمانی که در سال‌هایی نه چندان دور «صدام حسین» در یک سخنرانی رسمی با افتخار از میلیون‌ها مین ریز و درشت کار گذاشته شده در مناطق تصرف شده در خاک ایران به عنوان «سربازهای وفادار کوچک» خود یاد کرد، هیچ در تخلیش هم نمی‌گنجید که روزی نه تنها از خودش و افسرانش خبری نباشد، بلکه سربازهای وفادار کوچک و همان میلیون‌ها مین باقی مانده از زمان جنگ ۸ ساله هم این روزها نفس‌های آخرشان را بکشند!

سال‌ها پیش و در اوج جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، یکی از مهمترین شیوه‌ها و تاکتیک‌های رزم زمینی ارتش صدام به این صورت بود که پس از هجوم و تصرف بخش‌هایی از خاک ایران برای جلوگیری از نفوذ و باز پس‌گیری دوباره این مناطق توسط نیروهای ایرانی، موانع و استحکامات گوناگون استفاده می‌کرد.
یکی از این موانع پر کاربرد که هکتارها زمین این سرزمین را آلوده به خود کرد، انواع و اقسام مین‌های ضد نفر و ضد تانک بود، مین‌هایی که هر چند در سال‌های گذشته قربانیان زیادی گرفته است، اما آن‌طور که از شواهد موجود و اظهارات فرماندهان پاکسازی میادین آلوده به مین مشخص است، این مناطق در مراحل آخر پاکسازی قرار دارند و در حقیقت «سربازهای کوچک وفادار صدام» هم تا چندی دیگر برای همیشه از بین خواهند رفت.

*میادین مین لایه به لایه
در غربی‌ترین بخش استان خوزستان و در نزدیکی مرز ایران و عراق، منطقه‌ای وجود دارد که در اصطلاح به آن «زاویه کوشک» گفته می‌شود. این منطقه بنابر روایت تاریخی در زمان جنگ چند بار دست به دست شده است. منطقه‌ای نفت‌خیز که این روزها شهرک‌های بزرگ نفتی و دکل‌های استخراج نفت در گوشه و کنار آن خودنمایی می‌کنند.
منطقه «زاویه کوشک» از جمله مناطقی است که بدلیل درگیری‌های فراوان و جابه‌جایی‌های گوناگون بویژه در عملیات‌های بیت المقدس، رمضان، کربلای۴ و ۵ بارها با موانع و میادین مین لایه‌به‌لایه توسط ارتش بعثی عراق محافظت شده است. موانعی که بین آنها از مین‌های گوجه‌ای گرفته تا والمری و ضدتانک وجود داشته است.

اما با وجود این موانع چند لایه و استحکاماتی که با سیم خاردارهای گوناگون هم استتار شده بود، این روزها فرماندهان، سربازان و متخصصان خنثی‌سازی، مین‌یابی و تخریب‌چی‌های حرفه‌ای قرارگاه پاکسازی ارتش در حال جمع‌آوری و انهدام مین‌های باقی‌مانده از زمان جنگ تحمیلی هستند.

*وقتی صدام حساب ویژه باز کرد!
این مین‌ها همان سربازهای کوچکی هستند که در روزگاری نه چندان دور صدام حسین روی تمامی آنها حساب ویژه‌ای برای خود باز کرده بود و به خیال خود امید داشت که نیروهای ایرانی نتوانند از این موانع مستحکم عبور کنند، اما مقاومت و ایثار صفحات تاریخ را به گونه‌ای دیگر ورق زد و در حال حاضر شاهد هستیم که ته مانده این موانع هم به همت دلیر‏مردانی از خطه پارس در حال جمع‌آوری است. قرارگاه پاکسازی نیروی زمینی ارتش دارای سه کمیته است؛ یک کمیته در کرمانشاه، یک کمیته در ایلام و یک کمیته هم در خوزستان مشغول فعالیت است.

*شنیدن کی بود، مانند دیدن
تا به امروز گزارش‌ها و مطالب گوناگونی به همراه تصاویر متعدد از مناطق آلوده به مین و عملیات پاکسازی این مناطق در رسانه‌ها منتشر شده است، اما از قدیم گفته‌اند «شنیدن کی بود، مانند دیدن». حضور در صحنه عملیات پاکسازی و مشاهده حساسیت‌های این کار خود گواه بر ایثار تعدادی از سربازان، فرماندهان و رزمندگانی است که این روزها زمانی که مردم در اقصی نقاط کشور سرگرم زندگی روزمره هستند، این افراد در دور افتاده‌ترین نقاط و در مناطق صفر مرزی مشغول جنگ و در گیری با مین‌هایی هستند که از دوران جنگ تحمیلی در برخی مناطق باقی مانده‌اند.

*مین‌ها هنوز هم پر خطرند
هر چند که تعدادی از این مین‌ها با وجود گذشت سال‌ها و تغییرات جوی پوسیده شده و عملکرد خود را از دست داده‌اند، اما هنوز هم در میان آنها مین‌های پر خطری وجود دارد که تنها یک اشتباه یا خطا و سهل‌انگاری کافی است تا خدای نکرده همین سلاح‌های کوچک، جان یک یا چند نفر را بگیرند.

*گوجه‌ای کوچک اما خطرناک!
یکی از موضوعات مهم در این‌گونه از میادین مین و صد البته خطرناک‌ترین موضوع، مربوط به مین‌هایی است که در اصطلاح به آنها «مین‌های گوجه‌ای» گفته می‌شود. این مین هر چند کوچک و به اندازه یک کف دست است، اما در اثر گذشت زمان و شرایط جوی مانند باد و باران و حرکت خاک،
جا به جا شده و بنابر اعلام فرماندهان کمیته پاکسازی، یکی از حساس‌ترین مراحل، پیدا کردن و خنثی‌سازی این‌گونه از مین‌ها در میادین و کانال‌های مین است.

*۱۷۰ شهید و ۷۵۰ جانباز بالای ۵۰درصد
این نکته را هم نباید از قلم انداخت که هیچ اشتباهی در این کار قابل جبران نیست. زمانی که آمار داده می‌شود ۱۷۰نفر از افرادی که در کار پاکسازی میادین مین بوده‌اند، به شهادت رسیده‌اند و ۷۵۰نفر جانباز بالای ۵۰ درصد تقدیم نظام شده، خود مصداق بارز از جان گذشتگی افرادی است که در عقبه ثمره کار آنها همان فعالیت مستمر دکل‌ها و شهرک‌های نفتی فعال بخوبی نمایان می‌شود.

*پاکسازی بیش از ۲میلیون و ۵۰۰هکتار
در همین زمینه سرهنگ «فرمان اسعدی» فرمانده پاکسازی ارتش در جنوب با تشریح آخرین وضعیت و شرایط منطقه آلوده به مین به خبرنگار «قدس» می‌گوید: با یاری خدا به اواخر پاکسازی مناطق مرزی رسیده‌ایم. تا به امروز حدود ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از کل مناطق مرزی آلوده بود که ۲ میلیون و۵۰۰ هزار هکتار از آن توسط نیروی زمینی و این قرارگاه پاکسازی شده است و در این راستا قریب به ۵ میلیون مین خنثی شده است.
به گفته وی، تا به امروز ۶ میلیون مواد ناریه و گلوله عمل نکرده، راکت و بمب هم از کانال‌ها و موانع بیرون آورده و خنثی شده است و در مجموع این روزها زمین‌های امنی در منطقه سوسنگرد، بستان، هویزه و خرمشهر مشاهده می‌شود و جاده اهواز- خرمشهر و دشت وسیعی که زیر کشت نیشکر رفته، همه ثمره تلاش سربازان نیروی زمینی است که در گرمای طاقت‌فرسای خوزستان مشغول کار هستند.

*آغاز کار پاکسازی پس از نماز صبح
بنابر اظهارات فرمانده کمیته پاکسازی ارتش، افراد مشغول به کار در این حوزه پس از نماز صبح تا حوالی ساعت ۱۱ مشغول فعالیت می‌شوند و پس از آن گرمای هوا اجازه ادامه کار نمی‌دهد.

*پاکسازی در چند مرحله
جالب اینجاست که مراحل پاکسازی تنها در یک مرحله انجام نمی‌شود و پس از پاکسازی در مرحله اول به صورت دستی، پاکسازی به صورت مکانیزه با لودر و بیل‌های مکانیکی و همچنین مین‌روب‌های مجهز انجام می‌شود. سرانجام هم پس از پاکسازی نهایی در چند مرحله دستی و ماشینی، زمین‌ها را تحویل استان می‌دهند تا بتوان از منطقه بهره‌برداری اقتصادی کرد.

*عراق چگونه مین‌گذاری می‌کرد؟
اسعدی ضمن ارائه توضیحاتی درباره چگونگی مین‌گذاری در مناطق جنگی در آن زمان، خاطر نشان کرد: بخاطر تسلط و آشنایی که ارتش عراق روی منطقه خوزستان داشت و از طرف برخی کشورهای غربی حمایت شده بود، شیوه مین‌گذاری به صورت گسترده، منظم و با دستگاه‌های پیشرفته مین‌گذار انجام می‌گرفت و به همین دلیل تعداد زیادی مین و موانع پس از تصرف هر منطقه در کمترین زمان ممکن در وسعت زیادی از زمین‌ها کاشته شده است. وی افزود: در حال حاضر پاکسازی در این مناطق به ۹۸درصد رسیده و منهای بخش‌هایی که به دلیل برخی ملاحظات در منطقه حائل باقی می‌ماند، حدود ۲درصد از کل زمین‌های آغشته به مین باقی مانده است که در مراحل آخر پاکسازی می‌شود.

*پاکسازی کامل تا اواسط سال۹۵
فرمانده کمیته پاکسازی منطقه جنوب ارتش درباره شرایط این روزهای منطقه به خبرنگار «قدس» می‌گوید: پاکسازی بخش زیادی از اراضی آلوده به مین واگذار شده به ارتش تاکنون انجام شده و کار پاکسازی مابقی آن یعنی در حدود ۲۳۰۰ هکتار تا اواسط سال۱۳۹۵ به اتمام خواهد رسید.
به گفته سرهنگ فرمان اسعدی، این قرارگاه تحت هدایت معاونت عملیات نیروی زمینی ارتش از زمان پایان جنگ تحمیلی تاکنون حدود دو میلیون و ۴۷۵هزار هکتار از زمین‌های مسلح واگذار شده به ارتش را پاکسازی کرده است.

*۶ میلیون گلوله عمل نکرده!
وی با بیان اینکه اراضی پاکسازی شده، برای کشاورزی و دامپروری، به زمین‌های کارآمد و پُربازده کشور اضافه می‌شود، می‌افزاید: تا به امروز از اراضی ذکر شده حدود پنج میلیون و ۲۳۰هزار مین و همچنین حدود شش میلیون و ۳۲۰ هزار گلوله عمل نکرده، راکت و بمب را جمع‌آوری و تخریب کرده‌ایم./ انتهای مطلب

منبع»: روزنامه قدس